Bahçe Bitkileri yetiştiriciliğinde yıllık bakım işleri olarak toprak işleme, budama, sulama, gübreleme, zararlı ve hastalıklarla mücadele gibi temel konular akla gelir. Yıllık bakım işleri temelde aynı konuları içeriyorsa da bunların uygulama şekil ve yöntemleri meyve bahçeleri ve bağlar ile sebzecilikte birbirinden önemli farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle, yıllık bakım işleri çok yıllık meyve bahçeleri ve bağlarda ortak, sebze bahçelerinde ise ayrı olarak ele alınacaktır. Kışlık bakım işleri ise toprak işleme, budama ve gübrelemedir. Konu hakkında bilgi veren İlçe Tarım Müdürlüğünde görevli, Ziraat Mühendisi İlker ZENGİN yaptığı açıklamada;
1- Toprak işleme
Meyve bahçelerinde ve bağlarda toprak işlemenin şekli ve zamanı yönünden bazı ayrıcalıklar varsa da genel amaçlar yönünden birbirinin aynıdır.
Toprak işlemesinin amaçları:
a) Yabani otlarla mücadele,
b) Toprağın havalandırılması ve ısınmasını sağlamak,
c) Toprakta bulunan bitki besin maddelerinin bitkiler tarafından
alınabilir duruma getirilmesi,
d) Sulama ve yağmurlardan sonra toprak yüzeyinde oluşan
kaymak tabakasının kırılarak su kaybının önlenmesi.
e) Tarla faresi ile mücadele
2-Budama
Meyve ağaçları neden budanır?
Meyve yetiştiriciliğinde kaliteli ve bol ürün alabilmek için toprak işleme, sulama, gübreleme, mücadele gibi tedbirlerin yanında her yıl budamanın da yapılması zorunludur.
*Budama yapılmayan ağaçlarda;
- Taç düzensiz gelişir,
- Fazla verim nedeniyle dallar kırılır,
- Küçük ve kalitesiz meyve oluşur,
- Sık dallanma sonucu iç kısımdaki dallar ışık almaz,
- Kısa zamanda verim düşer,
- Periyodisite (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) görülür.
Bu nedenle budama, meyvecilikte karlılık oranını artırmak için yapılması gereken en önemli bakım tedbirlerindendir. Meyve ağaçlarında budama, dal kesme, dal eğme, dal seyreltme, uç alma ve dalların açılarının genişletilmesi veya daraltılması gibi işlemlere denir. Bu işlemler genel olarak şu amaçlar için yapılır:
- Fidan dikim esnasında kök ve gövde arasındaki dengeyi sağlamak.
- Ağaçlara istenilen şekli vermek.
- Şekli oluşturulmuş ve verime yatmış ağaçlarda verilmiş şekli muhafaza etmek.
- Ağaçlarda meyve verimi ile sürgün oluşumunu dengelemek.
- Dal çıkarma ile meyve seyreltmesi yapmak.
- Periyodisitenin (ürün bir yıl var ve bir yıl yok) etkisini azaltmak.
- İyi bir taçlandırma ile ağaç tacının iç kısımlarının da ışıklanma ve havalanmasını sağlayarak bu kısımlardan da meyve almak.
- Dal kırılma ve sarkmalarını azaltmak.
Ne zaman budama yapılmalıdır?
Meyve ağaçlarında budama, genelde kış dinlenme döneminde havaların çok soğuk olmadığı zamanlarda yapılır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri gibi kışın çok soğuk geçmediği bölgelerde sonbaharda, ağaçlar yapraklarını döktükten itibaren budamaya başlanır. Kış sonunda ağaçlar uyanıncaya kadar devam edilebilir.
Kışları çok soğuk geçen bölgelerde ise budama yerlerinin soğuktan zarar görmemeleri için budamayı soğuklar geçtikten sonra; fakat ağaçlar uyanmadan önce yapmalıdır.
3- Gübreleme
Gübreleme toprak analiz sonuçlarına göre yapılır. Toprak analizi yapılmadan tahmini olarak gübreleme yapılmasından kaçınmak gerekir. 20 Dekar a kadar 1 adet toprak analizi yaptırmak yeterlidir. Fazla gübre kullanımı toprak yapısını bozmakta, kimyasallar zamanla içme sularına karışmaktadır. Gübrelerin uygulama zamanı ilkbahar ve sonbahardır. Az yağışlı ve killi topraklarda sonbaharda, çok yağışlı ve hafif topraklarda ilkbaharda gübreleme yapılmalıdır. Çiftçilerimiz mutlaka toprak analizlerini yaptırmalıdır. Yoğun kimyasal gübreleme sonunda toprak organik maddelerden fakirleşmektedir. Biyolojik faaliyet azalması toprakta yapı bozulmasına yol açar. Her yıl gübreleme yapılması ile topraklarımız daha da bozulmaktadır. Fazla gübreleme yer altı sularının kirlenmesine ve üründe verim düşüklüğüne neden olmaktadır.'Meyve ağaçları toprak PH'sı 6,5-7,5 arasında organik ve inorganik besin maddelerince yeterli topraklarda gelişir. Toprağın organik madde kapsamı yeterli değilse, bir dekara 3-4 ton yanmış ahır gübresi tavsiye edilir. Ahır gübresi kıtsa, her fidan çukuruna bir kova yanmış gübre toprakla karıştırılarak kullanılabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken iki önemli husus vardır. Biri gübrenin yanmış olması, diğeri ise ağaçların kökünü yiyen manas böceğinin gübre ile beraber ağaçlara verilmemesi için gerekli tedbirlerin alınması gerekir. Aksi halde kaş yapayım derken göz çıkartılmış olur.
* NOT: Meyve bahçesi kurmak için en uygun zaman ağaçların yapraklarını döküp dinlenmeye girdiği dönemden uyanmaya kadar ki dönemdir.
|
